افزایش ترکیبات فنلی برگ زیتون (Olea europaea L.) با کاربرد خاکی کودهای شیمایی و آلی

سابقه و هدف: برگ‌های درخت زیتون حاوی ترکیباتی با کاربرد دارویی قابل‌توجه هستند. برگ‌های زیتون حاوی مقادیر زیادی از ترکیبات فنلی از جمله اسیدهای فنلی، فلاونوئیدها، فنیل پروپانوئیدها و سکوریدویدها می‌باشند. اولئوروپین (ترکیب سکوریدویدی) به عنوان ترکیب فنلی فعال در برگ‌های زیتون شناخته می‌شود. پژوهش‌های اندکی به بررسی تأثیر کوددهی بر ترکیب‌های بیوشیمیایی برگ‌های زیتون پرداخته‌اند. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات ویژگی‌های مورفولوژیک، عناصر معدنی، محتوی اولئوروپین و کوئرستین در برگ‌های زیتون تغذیه شده با کودهای شیمیایی و آلی اجرا شد. مواد و روش‌ها: تأثیر تیمارهای مختلف کود شیمیایی (NPK) و آلی (اسید هیومیک و فلوویک) بر ویژگی‌های رقم زیتون زرد، به صورت دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1392، انجام شد. تیمارهای آزمایش کود شیمیایی شامل پنج سطح کود NPK (صفر، 50، 100، 150و 200 کیلوگرم در هکتار) و تیمارهای آزمایش کود آلی شامل شش سطح ترکیب آلی اسید هیومیک و فلوویک (صفر، 5، 5/7، 10، 5/12 و 15 لیتر در هکتار) بود. یافته‌ها: نتایج کودهای شیمیایی نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته با 7/117 سانتی‌متر و شاخه فرعی با 34 شاخه به‌ترتیب در تیمار N200P200K200 و N100P100K100 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. بیشترین تعداد برگ از کاربرد 10 لیتر در هکتار کودهای آلی به‌دست آمد. تأثیر تیمارهای NPK بر ترکیبات فنلی برگ زیتون، نشان‌ دهنده افزایش 30 و 80 درصدی مقدار اولئوروپین و کوئرستین به‌ترتیب در سطح N100P100K100 و N200P200K200 کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمار شاهد بود. اثر کودهای آلی هم، تنها بر مقدار کوئرستین معنی‌دار بود و بیشترین مقدار آن (7/397 میکروگرم بر گرم) در تیمار 10 گرم در لیتر اندازه‌گیری شد. تأثیر سطوح کودهای شیمیایی بر همه‌ی عناصر درشت و ریز مغذی اندازه‌گیری شده به‌جز پتاسیم معنی‌دار بود و بیشترین مقادیر اندازه‌گیری شده این عناصر در سطح تیماری N200P200K200 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. اثر سطوح کودهای آلی بر عناصر منیزیم، منگنز، روی و مس معنی‌دار بود. نتیجه‌گیری: کاربرد کودهای آلی مانند اسید هیومیک و فلوویک در کنار کود‌های شیمیایی می‌تواند موجب بهبود ویژگی‌های ریخت‌شناسی، فراهمی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و افزایش ترکیبات فنلی برگ زیتون شود. برگ‌های زیتون (Olea europaea L.) حاوی ترکیبات فنلی از جمله اسیدهای فنلی، فلاونوئیدها، فنیل پروپانوئیدها و سکوئیریدوئیدها هستند که به عنوان منبع مهم ترکیبات زیست فعال بدون نیاز به مصرف مقادیر بالایی از روغن زیتون محسوب می‌شوند (35). تغییرات بیوشیمیایی بافت‌های گیاهی به طور معمول تحت تأثیر ژنتیک، تغییرات فیزیولوژیک و محیط قرار دارد. مقدار ترکیبات فنلی برگ زیتون نیز تحت تأثیر عواملی مانند ژنوتیپ (54)، سن برگ (42)، تغذیه (70)، مرحله رشدی (42)، شیوه استخراج (68) و تنش‌های زیستی و غیرزیستی (4 و 68) قرار دارد.